-
Watteaustraat - struikelstenen
Om de hoek van mijn huis bevinden zich in het trottoir twee zogenoemde 'struikelstenen' of 'stolpersteine', gemaakt door kunstenaar Gunter Demnig. De steentjes worden overal geplaatst waar slachtoffers van het nationaal-socialisme rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog hun laatste vrijwillig gekozen woning hadden. Op dit adres in de Watteaustraat woonde het echtpaar Abraham en Judith Gezang-Matteman, tot het moment in april 1943 dat zij werden afgevoerd en beiden werden vermoord in het vernietingskamp Sobibor. 2021-05-01
-
monumentale entree van Plan Zuid
Deze brug aan de Parnassusweg vormt de zuidgrens van het Plan Zuid van Berlage dat vanaf 1917 werd aangelegd tussen de negentiende-eeuwse ring van Amsterdam en wat later de wijk Buitenveldert zou worden. De architect Berlage kreeg de kans om deze nieuwe wijk te ontwerpen als een voorbeeld van 'stadbouwkunst'. Elke blok, elke gevel, elke straat kreeg een eigen gezicht. Veel architecten waren betrokken en al hun ontwerpen moesten langs de schoonheidscommissie, die er op toezag dat er een grote samenhang onstond in de rijke vormgeving van de buurt, die heel duurzaam is gebleken. Op de foto zien we op de achtergrond de hoekaccenten van de gevels langs de Parnassusweg als een soort poort tot het nieuwe stadsdeel. Op de voorgrond zien we de brug die aan de andere kant uitloopt op een mooi ontworpen zitbank en hier eindigt in een granieten beeldhouwwerk waarin drie kunstenaars zijn afgebeeld die vermoedelijk een belangrijke rol speelden in de vormgeving van dit gebied. In de figuur links met sik en driehoek kunnen we misschien wel een portret van Berlage herkennen. 2021-05-01
-
Ruim appartement
Dit kunstwerk van Matthew Darbyshire uit 2018 wordt goed gebruikt. Het bestaat uit betonnen en bronzen meubelen geplaatst op een grondplaat die overeenkomt met de plattegrond van een appartement in het nieuwe woonblok ten noorden ervan. In overleg met buurtbewoners werd de selectie van de meubelen gemaakt. Daarmee is een droominterieur ontstaan waar iedereen altijd bij kan, zonder de hoofdprijs te hoeven betalen voor het bezit ervan. 2021-05-01
-
Olympisch dromen
Atletiekverenigingen en bedrijven zijn tegenwoordig de hoofdgebruikers van het Olympisch Stadion, gebouwd voor de spelen van 1928. Toen er nog een extra betonnen ringtribune (1937-1998) bovenop stond die het gebouw ook van de buitenkant 'inpakte', vonden hier vaak de thuiswedstrijden van Ajax plaats. Toen heb ik hier een duel met Feijenoord mogen meemaken in het gezelschap van 65.000 andere toeschouwers. Aan weerszijden van de centrale doorgang zijn plaquettes bevestigd waarom de Nederlandse prijswinnaars van diverse Olympische spelen staan vermeld. In 1928 waren er ook eerste prijzen (gouden medailles) voor de winnaars van de 'kunstwedstrijden': Isaac Israels won de prijs voor schilderkunst. De prijs voor architectuur ging naar Jan Wils, de architect van het Olympisch Station, en later ook van de twee Citroen garages (1931; 1962) die er nog staan en onlangs zijn gerestaureerd en gerenoveerd. 2021-05-01
-
Olympiaplein
'Hier trainde Fanny Blankers Koen' staat met goudkleurige letters in het hek rondom het skatepark, paddelbanen en de sportvelden van Swift aan het Olympiaplein. De atletiekbaan die in rond de sportvelden lag, is allang verdwenen, verhuisd naar het Olympisch stadion. De baan hoorde ooit bij het Olympisch complex en Olympisch kampioene Blankers Koen (4 x goud in Londen 1948) wordt herdacht in het prachtige hek naar ontwerp van Ruud-Jan Kokke uit 2008. Die oude atletiekbaan was ook leuk voor de buurt. Als het 's winters erg koud was werd hij opgespoten en bevroor tot schaatsbaan met muziek. Nu lijkt het skatepark een groot succes want het wordt intensief gebruikt. 2021-05-01
-
Wonen bij een vereniging
Dit grote veelvormige woningblok kijkt met drie gevels uit op het Stadionplein. Het is ontworpen door de architecten Tjeerd Kuipers, Arnold Ingwersen en Ernst Roest voor de christelijke woningbouwvereniging Patrimonium. Omdat het zo mooi is gerestaureerd, met schoongemaakte bakstenen gevels, mooi houtwerk in wit en oker en leien aan de topgevels, zie je niet dat het gebouw al 98 jaar oud is. Over duurzaam bouwen gesproken... 2021-05-01
-
No More Excuses
Het voormalige van Heutsz monument, genoemd naar de 'pacificator van Atjeh', dat wil zeggen de verantwoordelijke bevelhebber namens de Nederlandse overheid van een genocide op Sumatra in het kader van de koloniale overheersing heeft een niet te ontkennen bijzondere architectuur die het grote, vlakke Olympiaplein aan de noordzijde monumentaal afsluit. Niets verwijst meer naar de oorspronkelijke naam en naamgever van het monument, behalve een kleine plaquette aan de achterzijde. Veel van de andere werken van de architect Gijsbert Friedhoff, die samen met beeldhouwer Frits van Hall de prijsvraag voor dit monument won, zijn inmiddels weer uit Amsterdam en Nederland verdwenen of onherstelbaar aangepast. Kritiek op het monument is er vanaf 1930 regelmatig geweest. Het monument is herdoopt tot Indië-Nederland monument in 2004. Toen zijn de verwijzingen naar Van Heutsz verwijderd en zijn, op het oog nogal willekeurig om het monument op verschillende plekken steeds twee felgele bakstenen pilaren gezet (zichtbaar op de achtergrond) die worden bekroond met kunsttoepassingen en verwijzingen naar Indië en Nederland en hun historische banden. Zo is er een relatie gezocht tussen de vorm van het oude en het nieuwe, maar door de vreemde contrasterende materialen en kleuren is het architectonisch een ongelijke strijd.
Aan de rand van de vijver was net een groepje aan het bootcampen, geleid door een bedrijfje dat 'No more excuses' heet en nu, onder corona, bootcamps in Amsterdam organiseert. Is dat ironie of toeval? 2021-05-01
-
Brug en botenhuis
Deze brug ligt tussen het Amsterdams Lyceum en het Olympiaplein. Onder de brug zit een klein botenhuis verstopt voor roeiboten die de school gebruikt voor sportlessen. Het vlot aan de kade wordt gebruikt om de boten in het water te leggen en in te stappen. Aan het eind van de kade staat een van de meest expressieve voorbeelden van een Amsterdamse Schoolarchitectuur in heel Amsterdam. En aan de andere kant van de brug ligt er nog net zo een, aan het eind van de kade waar wat kleine pleziervaartuigen liggen aangemeerd. 2021-05-01
-
Intieme gevel
Op een van minst sprekende gevels in Amsterdam Zuid aan de Apollolaan is een bijzondere tekst aangebracht. De neonletters vormen een handschrift dat eerst wat ongepast lijkt. Zoals veel kunst zet het aan tot reflectie, en nog meer als je weet dat het gaat om een werk van Tracy Emin, die vaak haar eigen persoonlijkheid en lichaam inzet in haar werk. Dan valt het contrast nog meer op: de zeer menselijke, hartstochtelijke en intieme tekst, flamingo roze oplichtend aan een gevel die grauw grijs is, volledig gesloten, en ongenaakbaar door de scherpte en precisie van de detaillering. Ze hebben elkaar nodig. 2021-05-01
-
De straat van Michelangelo
Op de achtergrond fronst een stenen kop van Michelangelo zijn wenkbrauwen. Hoe zou hij het vinden, als architect van het mooiste plein ter wereld op het capitool in Rome, dat uitgerekend in zijn straat de moderne kroostkarretjes aan de gevels van zijn eigen straat staan vastgeklonken, om nog maar te zwijgen van al die auto's voor de deur, waar je als bewoner vanuit je dure woning de hele dag tegenaan moet kijken. Zo was het vast niet bedoeld, toen dit blok in 1930 werd gebouwd, Porsche nog niet was opgericht, Tesla nog een excentrieke uitvinder was en een landrover nog een landrover. 2021-05-01
-
Polospeler
Een mooi beeld van een polospeler op een zuil tussen het Tuyl van Serooskerkenplein en de de Tuyl van Serooskerkenweg. Er tegenover staat een vergelijkbaar beeld van een ruiter. Die is beter te plaatsen: bij de Olympische spelen van 1928, zo is op een plaquette links in de doorgang van de Olympisch stadion te lezen dat er in 1928 medailles werden gewonnen door de Nederlandse hippische equipe van CH.F. Pahud de Mortanges. Baron Frederik Willem Christiaan Hendrik Van Tuyll van Serooskerken (1851-1924) was de eerste voorzitter van het Nederlands Olympisch Comité, die een belangrijke rol speelde in het naar Nederland halen van de spelen van 1928. Misschien zij beide figuren hier afgebeeld door beeldhouwer Antoon Rädecker. 2021-05-01
-
Wibaut
Op de kruising van de van de Minervalaan en de Gerrit van der Veenstraat zijn aan de buitenkant van twee hoekgalerijen koppen gebeeldhouwd door Antoon Rädecker in 1928. De koppen waren van tufsteen maar zijn opnieuw gehakt begin eenentwintigste eeuw met kleine aanpassingen. Zo heeft dit portret van Floor Wibaut, lange tijd wethouder van Financiën van Amsterdam als attribuut een rijtje euro's. Naast Wibaut vinden we nog de koppen van wethouders, architecten en directeuren van de diensten die belangrijk waren in de ontwikkeling van dit stadsdeel. Zoals Arie Keppler, directeur van de gemeentelijke woningdienst en Jan Frederik Staal, architect van ondere andere de 'Wolkenkrabber' aan het Victorieplein (Rivierenbuurt) en het voormalige Telegraaf hoofdkantoor aan de Nieuwezijds Voorburgwal (Centrum), maar ook lid van de 'Commissie van Vier' die randvoorwaarden opstelde waarmee architecten moesten werken binnen van tevoren opgestelde silhouettekeningen. Zo werd ervoor gezorgd dat de buurt als een samenhangend, zorgvuldig vormgegeven geheel werd ontworpen en uitgevoerd. En dat is na meer dan negentig jaar nog steeds te ervaren. Overigens is dit alles tot stand gekomen door de jarenlange inspanningen van een overwegend socialistische stadsregering en deels ook links georiënteerde architecten, zoals Staal. Toen was het denken in ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en lange termijn vanuit de overheid kennelijk heel gewoon... 2021-05-01
-
intern trappenhuis met daklicht
Dit is het trappenhuis van onze woning. Het begint bovenaan de stenen portiektrap op de eerste verdieping, waar vier deuren zijn, twee voor de woningen op de eerste verdieping, twee voor aparte trappenhuizen naar de woningen op de tweede en derde verdieping. Op de vierde verdieping, onder het daklicht, waren oorspronkelijk twee zogenoemde meidenkamers, waar inwonende huishoudelijke hulpen een eigen kamer hadden met stromend water. Later werden de verhuurd als studentenkamers. 2021-05-01
-
uitzicht vierde verdieping met hijshaak
Deze ramen horen bij een extra kamer op de vierde verdieping, best ruim, met flinke ramen. Aan de dakgoot hangt nog de hijshaak. Daar hebben we nog een keer een driepersoonsbank, die in via de trap kon, mee naar boven gehesen. Die ervaring mochten onze zoons niet missen. Dat was altijd het hoogtepunt van zelf verhuizen... 2021-05-01
